Ngày 23/2/2024, tôi trả lời phỏng vấn Đài PTTH Hải Phòng ở chuyên mục “Chuyện phố chiều” với chủ đề “Đình Làng”; nội dung gồm có: Đầu xuân năm mới đã có cho mình chuyến du xuân nào chưa, cảm nhận như thế nào về những không khí tại những nơi bản thân và gia đình đặt chân tới. Để dùng một tính từ khi miêu tả về đình làng Bắc Bộ, thì sẽ dùng từ gì. Thường thì Đình làng thường được tọa lạc ở những nơi có không gian rộng, ấp ủ dưới bóng cây lớn, có giếng nước hoặc ao, hồ bao quanh, đây có phải là một sự sắp đặt có chủ ý của người xưa, nó phản ánh điều gì. Đâu là yếu tố độc đáo nhất trong kiến trúc của Đình làng Việt Nam nói chung. Đình làng Việt thường giản dị và trang nhã, mộc mạc song không kém phần tinh tế, không phô trương, trấn áp mà bình dị, lạc quan, đâu là các yếu tố thuần Việt được gửi gắm trong kiến trúc đình làng. Xét về tổng quan cấu tạo của Đình làng có bên trong và bên ngoài đã tạo cho Đình làng tầm thước và giản dị, kích thước đình làng thể hiện tỉ lệ tương quan hợp lý với cảnh quan thiên nhiên, giữa các bộ phận của từng cấu kiện, tạo hiệu quả thẩm mỹ cao. Trong đó, nhiều người phải chú ý tới đó chính là lợp ngói 2 lớp, mái đình thì sà xuống thấp, các đầu đao thì uốn cong, nhận xét gì về kiểu kiến trúc này. Ở bất kỳ kiến trúc nào, chúng ta cũng thấy những điêu khắc trạm trổ độc đáo, tinh xảo cùng những ngụ ý được gửi gắm trong đó. Hình ảnh thường thấy đó là tứ linh long, ly, quy, phượng… Tại sao người xưa lại sử dụng những hình ảnh này trạm khắc vào kiến trúc. Có thể thấy, Rồng được xếp đứng vị trí đầu trong tứ linh, có lẽ phải có lý do. Có ấn tượng như thế nào về kiến trúc cũng như điêu khắc tại Đình Hàng Kênh, một ngôi đình cổ bậc nhất Hải Phòng. Thông qua nét kiến trúc, mỹ thuật đó, người xưa muốn gửi gắm điều gì. Đâu là ngôi đình có kiến trúc điêu khắc ấn tượng độc đáo nhất. Với những ý nghĩa và giá trị mà những ngôi đình mang đến cho đời sống xã hội, cần làm gì để giữ gìn và phát huy hơn nữa các giá trị văn hóa ấy, trong đó có các kiến trúc điêu khắc.
MT
